همه چیز در مورد سندرم بیش تمرینی(اورترینینگ)

اکثر افرادی که به صورت حرفه ای تمرین می کنند یا سابقه تمرین زیادی دارند معمولا با شعار بدون درد پیشرفتی درکار نیست (no pain no gain) اشنا هستند و بار ها ان را در کلیپ های انگیزشی یا باشگاه ها شنیده اند. اما آیا همیشه فشار بیشتر برابر با پیشرفت است؟ واقعیت این است که زیادهروی در تمرینات بدون استراحت کافی میتواند نتیجهای معکوس داشته باشد. در این مقاله قصد داریم درباره سندرم بیش تمرینی یا اورترینینگ صحبت کنیم علائم و عوارضش را بشناسیم و راه های پیشگیری از این سندروم را مرور کنیم.
آیا تجربه خستگی مداوم یا افت عملکرد در تمرینات خود را داشتهاید؟
تقریباً هر ورزشکاری در برههای از سابقه ورزشی خود احساس خستگی مداوم یا افت عملکرد را تجربه کرده است. گاهی اوقات این احساس طبیعی است، بهخصوص پس از یک دوره تمرینی سخت، اما وقتی این خستگی طولانیمدت شود و حتی با استراحت کافی بهبود نیابد، ممکن است نشانهای از یک مشکل جدیتر باشد.
یکی از دلایلی که میتواند چنین شرایطی را ایجاد کند، بحث فراخستگی است. بهتر است کمی بیشتر با این اصطلاح آشنا شویم، فراخستگی (Overreaching – OR) حالتی است که در آن ورزشکار به دلیل افزایش شدت یا حجم تمرین، دچار کاهش موقتی عملکرد و خستگی میشود، اما با استراحت کافی، بهبودی حاصل شده و حتی عملکرد بهبود مییابد. این وضعیت میتواند بخشی طبیعی از یک برنامه تمرینی باشد، اما اگر شدت و مدت آن بیش از حد باشد و استراحت کافی در نظر گرفته نشود ، ممکن است فرد را به سمت سندرم بیشتمرینی (Overtraining Syndrome – OTS) سوق دهد که بهبودی از آن بسیار دشوار و زمانبر خواهد بود.
اگر بخواهیم سندرم بیش تمرینی(اورترینینگ) را تعریف کنیم میتوان این گونه گفت که تجمع استرسهای ناشی از تمرین و غیرتمرین که منجر به کاهش طولانیمدت در توان و عملکرد ورزشکار میشود، این سندرم می تواند علائم فیزیولوژیکی و روانشناختی داشته باشد یا ممکن است بدون هیچ نشانه ای باشد و بهبودی از آن ممکن است هفتهها یا ماهها طول بکشد.

تفاوت سندرم بیش تمرینی(اورترینینگ) با فراخستگی
- مدتزمان:
- فراخستگی :کوتاهمدت (چند روز تا چند هفته).
- بیش تمرینی :بلندمدت (چند ماه تا سالها).
- ریکاوری:
- فراخستگی: بهبودی سریع با استراحت کافی.
- بیش تمرینی: بهبودی دشوار و زمانبر.
- تاثیر بر عملکرد:
- فراخستگی: ممکن است پس از استراحت منجر به پیشرفت شود.
- بیش تمرینی :کاهش مداوم عملکرد بدون بهبود.
- علائم روانشناختی:
- فراخستگی :خستگی و کاهش انگیزه جزئی یا متوسط.
- بیش تمرینی : افسردگی، اضطراب و کاهش انگیزه شدید.
- تأثیر بر سیستم ایمنی و هورمونی:
- فراخستگی :تغییرات جزئی و موقتی.
- بیش تمرینی :اختلالات هورمونی، ضعف سیستم ایمنی و افزایش احتمال بیماری.
- ریسک برای ورزشکار:
- فراخستگی : اگر مدیریت شود، بخشی از فرآیند پیشرفت است.
- بیش تمرینی : میتواند دوران ورزشی فرد را به خطر بیندازد.
علائم و نشانههای سندرم بیش تمرینی چیه؟
در این قسمت علائم و نشانههای سندرم بیش تمرینی را با هم مرور میکنیم تا بتوانیم از جنبه های مختلف جسمی روانی و هورمونی علائم این مشکل را شناسایی کنیم :
علائم جسمانی سندرم بیش تمرینی(اورترینینگ):
کاهش عملکرد ورزشی:
عدم پیشرفت یا افت چشمگیر توانایی ورزشی با وجود تمرینات مستمر.
خستگی مزمن و طولانیمدت
احساس استرس، عصبانیت و زودرنجی.
افزایش ضربان قلب در حالت استراحت
نشاندهنده افزایش استرس فیزیولوژیکی
کاهش فشار خون و ضربان قلب در پاسخ به ورزش
نشانهای از اختلال در سیستم عصبی خودکار
اختلالات خواب
به خواب رفتن سخت می شود یا خواب ناآرام و بیکیفیت توسط فرد تجربه می گردد.
کاهش اشتها و تغییرات وزن
به دلیل اختلال در متابولیسم و تنظیم هورمونی.
افزایش آسیبپذیری نسبت به بیماریها
ضعف سیستم ایمنی و افزایش احتمال ابتلا به عفونتها، خصوصاً عفونتهای دستگاه تنفسی فوقانی (URTI). به دلیل اختلال در متابولیسم و تنظیم هورمونی.
دردهای عضلانی و مفصلی مزمن
به دلیل اختلال در متابولیسم و تنظیم هورمونی.

علائم روانی و شناختی بیش تمرینی
افسردگی و اضطراب
کاهش انگیزه، بیحوصلگی و احساس ناامیدی نسبت به تمرینات.
افزایش تحریکپذیری و نوسانات خلقی
احساس استرس، عصبانیت و زودرنجی.
کاهش تمرکز و عملکرد شناختی
مشکل در تصمیمگیری، کاهش سرعت واکنش و افت عملکرد ذهنی.
نشانههای هورمونی و متابولیکی اورترینینگ
عدم تعادل هورمونی
کاهش تستوسترون و افزایش کورتیزول که میتواند منجر به کاهش توده عضلانی و افزایش چربی بدن شود.
کاهش سطح گلیکوژن عضلانی
احساس استرس، عصبانیت و زودرنجی.
تغییرات در سطح لاکتات خون
کاهش تولید لاکتات حین تمرینات شدید، نشانهای از کاهش ظرفیت هوازی.
نکته مهم در در تشخیص سندرم بیش تمرینی یا ots
سندرم بیش تمرینی(اورترینینگ) (OTS) بهراحتی و با یک آزمایش خاص امکانپذیر نیست. چون علائم بیش تمرینی مانند خستگی، افت عملکرد، بیخوابی و تغییرات خلقی ممکن است با بیماریهای دیگر مانند کمکاری تیروئید، کمبود آهن، عفونتهای ویروسی یا مشکلات متابولیکی مشابه باشد، پس صرفاً بر اساس این علائم نمی توان بیش تمرینی را تشخیص داد.
بنابراین برای تشخیص سندرم بیش تمرینی ابتدا باید سایر بیماریها و عوامل احتمالی که میتوانند این علائم را ایجاد کنند، کنار گذاشته شوند (مثلاً انجام آزمایش خون برای بررسی کمبودهای تغذیهای یا مشکلات هورمونی)، سپس وضعیت ورزشکار برای یک دوره زمانی طولانی بررسی میشود تا مشخص شود که علائمش واقعاً ناشی از بیشتمرینی است یا مشکل دیگری دارد.

راهکارهای پیشنهادی برای بهبود سندرم بیش تمرینی(اورترینینگ) :
کاهش یا توقف تمرینات ورزشی
- اولین و مهمترین اقدام، کاهش حجم و شدت تمرینات یا توقف موقت آنها است.
- بسته به شدت سندرم بیش تمرینی، بهبودی ممکن است هفتهها تا ماهها طول بکشد.
- تمرینات کمشدت مانند پیادهروی، یوگا و حرکات کششی ممکن است مفید باشد.
افزایش زمان استراحت و خواب
- افزایش مدت و کیفیت خواب (حداقل 7 تا 9 ساعت در شب) به بدن کمک میکند سریعتر ریکاوری شود.
- چرتهای کوتاه روزانه (20 تا 30 دقیقه) میتوانند در کاهش خستگی مؤثر باشند.
- کاهش استرس و انجام تکنیکهای ریلکسیشن (مانند مدیتیشن و تنفس عمیق) توصیه میشود.
بهینهسازی تغذیه و مصرف مایعات کافی
- مصرف کافی کالری، بهویژه از منابع پروتئین و کربوهیدراتهای پیچیده، کمک کننده می باشد.
- افزایش مصرف آنتیاکسیدانها (میوهها و سبزیجات) و امگا 3 به کاهش التهاب کمک میکند.
- مصرف کافی آب و الکترولیتها برای پیشگیری از کمآبی ضروری است.
پایش و نظارت بر روند بهبودی
- تغییرات ضربان قلب خود را در هنگام استراحت بررسی کنید.
- افزایش تدریجی بار تمرینی پس از بهبودی کامل و بازگشت به تمرینات با کنترل دقیق.
بررسی و اصلاح وضعیت هورمونی و متابولیکی
مراجعه به پزشک و متخصصان ورزشی
توصیه میشود با فیزیولوژیست ورزشی و متخصص تغذیه برای طراحی برنامه بازگشت به تمرین مشورت کنید.
سخن پایانی برای سندرم بیش تمرینی یا اورترینینگ
یکی از مهمتری عواملی که می تواند باعث ایجاد سندرم بیش تمرینی(اورترینینگ) (OTS) شود عدم تعادل بین تمرین و ریکاوری است که میتواند منجر به کاهش عملکرد، خستگی مزمن، تغییرات هورمونی و مشکلات روانشناختی شود. تشخیص این سندرم دشوار است، زیرا علائم آن با بسیاری از بیماریهای دیگر همپوشانی دارد. بهترین راه برای پیشگیری و درمان OTS، کاهش حجم و شدت تمرینات، افزایش استراحت، بهینهسازی تغذیه و نظارت دقیق بر تغییرات عملکردی و روانی ورزشکار است. در نهایت، گوش دادن به بدن و رعایت تعادل بین فشار تمرینی و ریکاوری، کلید حفظ سلامت و عملکرد ورزشی بهینه است.
برای انجام تمرین اصولی و جلوگیری از بیشتمرینی (Overtraining)، میتوانید از برنامه تمرینی سفارشیسازیشده و متناسب با توان جسمی خود استفاده کنید. اپلیکیشن تمرینیtfit با ارائه برنامههای شخصیسازیشده، به شما کمک میکند تا بهصورت ایمن و مؤثر به اهداف تناسب اندام خود برسید.
بدون نظر