همه چیز در مورد سندرم بیش تمرینی(اورترینینگ)

خانمی که از شدت زیاد تمرین دچار اسندرم بیش تمرینی(اورترینینگ)​

اکثر افرادی که به صورت حرفه ای تمرین می کنند یا سابقه تمرین زیادی دارند معمولا با شعار بدون درد پیشرفتی درکار نیست (no pain no gain) اشنا هستند و بار ها ان را در کلیپ های انگیزشی یا باشگاه ها شنیده اند. اما آیا همیشه فشار بیشتر برابر با پیشرفت است؟ واقعیت این است که زیاده‌روی در تمرینات بدون استراحت کافی می‌تواند نتیجه‌ای معکوس داشته باشد. در این مقاله قصد داریم درباره سندرم بیش تمرینی یا اورترینینگ صحبت کنیم علائم و عوارضش را بشناسیم و راه های پیشگیری از این سندروم را مرور کنیم.

آیا تجربه‌ خستگی مداوم یا افت عملکرد در تمرینات خود را داشته‌اید؟

تقریباً هر ورزشکاری در برهه‌ای از سابقه ورزشی خود احساس خستگی مداوم یا افت عملکرد را تجربه کرده است. گاهی اوقات این احساس طبیعی است، به‌خصوص پس از یک دوره تمرینی سخت، اما وقتی این خستگی طولانی‌مدت شود و حتی با استراحت کافی بهبود نیابد، ممکن است نشانه‌ای از یک مشکل جدی‌تر باشد.

یکی از دلایلی که می‌تواند چنین شرایطی را ایجاد کند، بحث فراخستگی است. بهتر است کمی بیشتر با این اصطلاح آشنا شویم، فراخستگی (Overreaching – OR) حالتی است که در آن ورزشکار به دلیل افزایش شدت یا حجم تمرین، دچار کاهش موقتی عملکرد و خستگی می‌شود، اما با استراحت کافی، بهبودی حاصل شده و حتی عملکرد بهبود می‌یابد. این وضعیت می‌تواند بخشی طبیعی از یک برنامه تمرینی باشد، اما اگر شدت و مدت آن بیش از حد باشد و استراحت کافی در نظر گرفته نشود ، ممکن است فرد را به سمت سندرم بیش‌تمرینی (Overtraining Syndrome – OTS) سوق دهد که بهبودی از آن بسیار دشوار و زمان‌بر خواهد بود.

اگر بخواهیم سندرم بیش تمرینی(اورترینینگ)​ را تعریف کنیم میتوان این گونه گفت که تجمع استرس‌های ناشی از تمرین و غیرتمرین که منجر به کاهش طولانی‌مدت در توان و عملکرد ورزشکار می‌شود، این سندرم می تواند علائم فیزیولوژیکی و روان‌شناختی داشته باشد یا ممکن است بدون هیچ نشانه ای باشد و بهبودی از آن ممکن است هفته‌ها یا ماه‌ها طول بکشد.

عکسی که به دو نیم تقسیم شده و یک خانم و یک آقای جوان رو نشنون میده که دچار سسندرم بیش تمرینی یا overtraining شدند

تفاوت سندرم بیش تمرینی(اورترینینگ)​ با فراخستگی

علائم و نشانه‌های سندرم بیش تمرینی چیه؟

در این قسمت علائم و نشانه‌‌های سندرم بیش تمرینی را با هم مرور می‌کنیم تا بتوانیم از جنبه های مختلف جسمی روانی و هورمونی علائم این مشکل را شناسایی کنیم :

علائم جسمانی سندرم بیش تمرینی(اورترینینگ)​:

کاهش عملکرد ورزشی:

عدم پیشرفت یا افت چشمگیر توانایی ورزشی با وجود تمرینات مستمر.

احساس استرس، عصبانیت و زودرنجی.

نشان‌دهنده افزایش استرس فیزیولوژیکی

نشانه‌ای از اختلال در سیستم عصبی خودکار

به خواب رفتن سخت می شود یا خواب ناآرام و بی‌کیفیت توسط فرد تجربه می گردد.

به دلیل اختلال در متابولیسم و تنظیم هورمونی.

ضعف سیستم ایمنی و افزایش احتمال ابتلا به عفونت‌ها، خصوصاً عفونت‌های دستگاه تنفسی فوقانی (URTI). به دلیل اختلال در متابولیسم و تنظیم هورمونی.

به دلیل اختلال در متابولیسم و تنظیم هورمونی.

فردی در حال خمیازه روی تخت با لباس سفید برای بیش تمرینی یا اورترینینگ

علائم روانی و شناختی بیش تمرینی

افسردگی و اضطراب

کاهش انگیزه، بی‌حوصلگی و احساس ناامیدی نسبت به تمرینات.

احساس استرس، عصبانیت و زودرنجی.

مشکل در تصمیم‌گیری، کاهش سرعت واکنش و افت عملکرد ذهنی.

نشانه‌های هورمونی و متابولیکی اورترینینگ

عدم تعادل هورمونی

کاهش تستوسترون و افزایش کورتیزول که می‌تواند منجر به کاهش توده عضلانی و افزایش چربی بدن شود.

احساس استرس، عصبانیت و زودرنجی.

کاهش تولید لاکتات حین تمرینات شدید، نشانه‌ای از کاهش ظرفیت هوازی.

نکته مهم در در تشخیص سندرم بیش تمرینی یا ots

سندرم بیش تمرینی(اورترینینگ)​ (OTS) به‌راحتی و با یک آزمایش خاص امکان‌پذیر نیست. چون علائم بیش تمرینی مانند خستگی، افت عملکرد، بی‌خوابی و تغییرات خلقی ممکن است با بیماری‌های دیگر مانند کم‌کاری تیروئید، کمبود آهن، عفونت‌های ویروسی یا مشکلات متابولیکی مشابه باشد، پس صرفاً بر اساس این علائم نمی توان بیش تمرینی را تشخیص داد.
بنابراین برای تشخیص سندرم بیش تمرینی ابتدا باید سایر بیماری‌ها و عوامل احتمالی که می‌توانند این علائم را ایجاد کنند، کنار گذاشته شوند (مثلاً انجام آزمایش خون برای بررسی کمبودهای تغذیه‌ای یا مشکلات هورمونی)، سپس وضعیت ورزشکار برای یک دوره زمانی طولانی بررسی می‌شود تا مشخص شود که علائمش واقعاً ناشی از بیش‌تمرینی است یا مشکل دیگری دارد.

پسر جوانی بعد از تمرین دچار سندرم بیش تمرینی یا اورترینینگ شده است

راهکارهای پیشنهادی برای بهبود سندرم بیش تمرینی(اورترینینگ)​ :

کاهش یا توقف تمرینات ورزشی

  1. اولین و مهم‌ترین اقدام، کاهش حجم و شدت تمرینات یا توقف موقت آنها است.
  2. بسته به شدت سندرم بیش تمرینی، بهبودی ممکن است هفته‌ها تا ماه‌ها طول بکشد.
  3. تمرینات کم‌شدت مانند پیاده‌روی، یوگا و حرکات کششی ممکن است مفید باشد.

افزایش زمان استراحت و خواب

  1. افزایش مدت و کیفیت خواب (حداقل 7 تا 9 ساعت در شب) به بدن کمک می‌کند سریع‌تر ریکاوری شود.
  2. چرت‌های کوتاه روزانه (20 تا 30 دقیقه) می‌توانند در کاهش خستگی مؤثر باشند.
  3. کاهش استرس و انجام تکنیک‌های ریلکسیشن (مانند مدیتیشن و تنفس عمیق) توصیه می‌شود.

بهینه‌سازی تغذیه و مصرف مایعات کافی

  1. مصرف کافی کالری، به‌ویژه از منابع پروتئین و کربوهیدرات‌های پیچیده، کمک کننده می باشد.
  2. افزایش مصرف آنتی‌اکسیدان‌ها (میوه‌ها و سبزیجات) و امگا 3 به کاهش التهاب کمک می‌کند.
  3. مصرف کافی آب و الکترولیت‌ها برای پیشگیری از کم‌آبی ضروری است.

پایش و نظارت بر روند بهبودی

  1. تغییرات ضربان قلب خود را در هنگام استراحت بررسی کنید.
  2. افزایش تدریجی بار تمرینی پس از بهبودی کامل و بازگشت به تمرینات با کنترل دقیق.

بررسی و اصلاح وضعیت هورمونی و متابولیکی

 پیشنهاد می شود آزمایش‌های هورمونی برای بررسی سطح کورتیزول، تستوسترون، و هورمون‌های تیروئیدی انجام شود.

مراجعه به پزشک و متخصصان ورزشی

در صورت عدم بهبودی طی چند هفته یا ماه‌ها، مراجعه به پزشک برای بررسی بیماری‌های دیگر (مانند کم‌کاری تیروئید یا مشکلات متابولیکی) ضروری است.
توصیه می‌شود با فیزیولوژیست ورزشی و متخصص تغذیه برای طراحی برنامه بازگشت به تمرین مشورت کنید.

سخن پایانی برای سندرم بیش تمرینی یا اورترینینگ

یکی از مهمتری عواملی که می تواند باعث ایجاد سندرم بیش تمرینی(اورترینینگ) (OTS) شود عدم تعادل بین تمرین و ریکاوری است که می‌تواند منجر به کاهش عملکرد، خستگی مزمن، تغییرات هورمونی و مشکلات روان‌شناختی شود. تشخیص این سندرم دشوار است، زیرا علائم آن با بسیاری از بیماری‌های دیگر همپوشانی دارد. بهترین راه برای پیشگیری و درمان OTS، کاهش حجم و شدت تمرینات، افزایش استراحت، بهینه‌سازی تغذیه و نظارت دقیق بر تغییرات عملکردی و روانی ورزشکار است. در نهایت، گوش دادن به بدن و رعایت تعادل بین فشار تمرینی و ریکاوری، کلید حفظ سلامت و عملکرد ورزشی بهینه است. 

برای انجام تمرین اصولی و جلوگیری از بیش‌تمرینی (Overtraining)، می‌توانید از برنامه تمرینی سفارشی‌سازی‌شده و متناسب با توان جسمی خود استفاده کنید. اپلیکیشن تمرینیtfit  با ارائه برنامه‌های شخصی‌سازی‌شده، به شما کمک می‌کند تا به‌صورت ایمن و مؤثر به اهداف تناسب اندام خود برسید.

بدون نظر

دیدگاهتان را بنویسید

نشانی ایمیل شما منتشر نخواهد شد. بخش‌های موردنیاز علامت‌گذاری شده‌اند *